Zasady pracy logopedy szkolnego

  Mowa stanowi nieodłączny element naszego życia. Jest podstawą komunikacji między ludźmi. Dzięki niej człowiek może wyrażać siebie, a także zdobywać informacje
z otaczającego świata. Nie jest to czynność dana z góry, lecz nabywana wskutek działania określonych bodźców i stymulacji środowiskowej. 

  Korygowanie zaburzeń mowy w jak najmłodszym wieku pozwala wyeliminować trudności i niepowodzenia szkolne, gdyż różnego rodzaju odstępstwa od prawidłowej wymowy często objawiają się błędami w pisowni, słabo opanowaną techniką czytania, zahamowaniami w swobodnym wypowiadaniu się. Zaburzenia mowy negatywnie wpływają na rozwój osobowości dziecka, rzutują na wykształcenie się u niego takich cech jak nieśmiałość, skrytość, utrudniają właściwy przebieg procesów myślowych i kontakty
z rówieśnikami, otoczeniem.

  Prawidłowy rozwój mowy, w tym wymowa dziecka, rządzi się swoimi prawami. Wymowę poszczególnych głosek dziecko przyswaja stopniowo, od najłatwiejszych do najtrudniejszych pod względem artykulacyjnym.

  Znany polski logopeda Leon Kaczmarek podaje następującą kolejność pojawiania się głosek:

  • okres melodii (do 1 roku życia): a, e, niekiedy i, m, b, n, t, d, j;
  • okres wyrazu (1-2 r. ż.): o, u, y, p, pi, i, m, b, n, t, d, j, ń, ś, k, ki;
  • okres zdania (2-3 r. ż.): ą, ę, bi, mi, f, w, fi, wi, ś, ź, ć, dź, g, gi;
  • okres swoistej mowy dziecięcej (3 –7 r. ż.):
  • około 3-4 r. ż.: s, z, c, dz;
  • pod koniec 4 r. ż.: r;
  • między 4 a 5 r. ż.: sz, ż, cz, dż.

  Pamiętajmy więc, że nie wszystkie głoski dziecko uczy się od razu. Jest to bowiem związane z niewykształconą sprawnością narządów artykulacyjnych tj. język, wargi, gardło, krtań i podniebienie.

Na prawidłowy rozwój mowy dziecka mają wpływ następujące elementy składowe:

  • Funkcjonowanie centralnego  układu nerwowego

Określone okolice mózgu spełniają ważne funkcje dla prawidłowego przebiegu czynności mowy. Niezwykle ważne są dwie okolice tzw. Wernickego i Broca, odpowiedzialne za słuch fonematyczny, zdolność do różnicowania dźwięków mowy oraz czucie ułożenia narządów mowy, a także zdolność do organizacji płynnych ruchów  podczas wypowiedzi.

  • Budowa aparatu  mowy

Aby mogła się prawidłowo rozwijać u dziecka zdolność do porozumiewania się, musi ono posiadać prawidłową budowę takich narządów jak gardło, krtań, podniebienie, język, jama nosowa. Oprócz nich bardzo ważna jest czynność żuchwy, warg, tchawicy oraz płuc, z których wydalane powietrze jest zużywane podczas mówienia, tzn. zostaje przekształcane w krtani na dźwięki mowy.

  • Funkcjonowanie analizatora słuchowego i wzrokowego

Słuch i wzrok mają podstawowe znaczenie dla nabywania i rozwijania mowy. Wzrok stanowi ważne źródło informacji, które są wykorzystywane w kontaktach z otoczeniem. Natomiast zaburzenia w zakresie rozwoju umiejętności rozróżniania najmniejszych elementów wyrazu utrudniają odbiór mowy i nabywanie prawidłowej artykulacji.

  • Środowisko i  aktywność własna  dziecka

Środowisko rodzinne w dużej mierze decyduje o typie języka i systemie komunikowania się jakie opanowuje dziecko we wczesnym dzieciństwie. Rodzice powinni stwarzać okazje do tego, by dziecko ćwiczyło się w poznawaniu nowych nazw przedmiotów i czynności. Nie wyręczajmy dzieci w mówieniu, gdyż to nie sprzyja prawidłowemu rozwojowi mowy. Pamiętajmy także, by mowa dorosłych cechowała się poprawną, lecz nie przesadną, wymową. Duże znaczenie ma także styl wychowawczy reprezentowany przez rodziców czy osoby zajmujące się wychowywaniem dziecka. Korzystnie na jego rozwój wpływa jednolity styl, czyli taki w którym jest takie samo ocenianie za to samo zachowanie. Niekorzystny wpływ mają zarówno postawy nadmiernie wymagające, jak i nadmiernie opiekuńcze.

Podsumowując, optymalny rozwój mowy dziecka zachodzi wtedy, gdy są wypełnione wszystkie wyżej opisane czynniki. Zaniedbanie któregoś z nich może doprowadzić do zaburzeń mowy a nawet jej zahamowania.

NA GÓRĘ